فصل دوم مزوآناتومی
پوست حیطه و ارگان اصلی درمانهای مزوتراپی به ویژه درمانهای زیبایی و تناسب اندام است. بنابراین مرور کلی ساختار و عملکرد بخش های مختلف پوست، بی شک می تواند بستر ذهنی لازم برای درک بهتر مشکلات پوست و درمانهای مزوتراپی را فراهم سازد.
آناتومی پوست:
پوست بزرگترین ارگان بدن است که در بزرگسالان سطحی حدود دو متر مربع دارد و وزن آن حدود سه الی چهار کیلوگرم است. پوست به عنوان اولین سد دفاعی بدندر مقابل جراحت های فیزیکی بوده و نیز ارگانهای داخلی رادر مقابل عوامل شیمیائی و پاتوژن محیطی محافظت می کند. همچنین پوست سهم بسزایی در کنترل دمای بدن دارد و سلامتی و شرایطفیزیولوژیک آن رابطه مستقیمی با زیبایی فرد دارد.
پوست انسان شامل سه لایه است:
- اپیدرم(Epidermis)
- درم(Dermis)
- هیپودرم یا (Subcutaneous fat)

از نظر جنین شناسی، پوستانسان از لایه های اکتودرم و مزودرم جنینی، که اپیدرم، درم و هیپودرم را تشکیل می دهند، منشا می گیرد. مطالعات جنین شناختی اخیر نشان می دهند که پوست در هفته سوم بارداری قابل رویت است در این مرحله اپیدرم فقط شامل یک لایه از سلولهای مکعبی اپیتلیال است که تا ماه پنجم بارداری به سه لایه اپیدرم توسعه می یابد و در ماه ششم بارداری تمایز لایه های اپیدرم بطورکامل قابل ملاحظه بوده و لایه ای از سلولهای مرده سطحی تشکیل می شود.
درم به صورت یک لایه تک سلولی در هفته ششم بارداری قابل مشاهده است ولی در این مرحله نمی توان بین لایه درم و هیپودرم تفکیک قائل شد. از هفته نهم کلاژن در ماتریکس سلولی افزایش می یابد و از هفته دوازدهم درم از حالت لایه تک سلولی به لایه های فیبری تغییر شکل می دهد و در لایه زیرین آن عروق خونی و اعصاب شروع به توسعه می کنند.
لایه هیپودرم یا چربیهای زیر پوست آخرین لایه پوستی است که تشکیل می شود این لایه در ماه چهارم تا پنجم بارداری قابل رویت است. در طول این ماهها، به تدریج سلولهای چربی در لوبولهایی، که به وسیله دیواره های فیبری از هم جدا شده اند، سازماندهی شده و تجمع می یابند بطوریکه چربی قهوه ای از هفته بیست و چهارم بارداری قابل رویت می شود. رنگ این چربی به دلیل بالا بودن جریان خون آن قهوه ای است و عملکرد اصلی آن تولید حرارت در نوزاد است ولی ارتباط آن با چربی سفید بزرگسالی هنوز ناشناخته است.
اپیدرم
نودوپنج درصد سلول های اپیدرم را کراتینوسیت ها تشکیل می دهند که از لایه زاینده خود به سطح پوست پیش می روند. در طی این روند کراتینوسیت ها به تدریج تبدیل به سلولهای بدون هسته ای می شوند که به وفور در سطح اپیدرم یافت می شوند. این تغییرات مورفولوژیک در طی روند فوق به وسیله میکروسکوپ قابل مشاهده است و بر همین اساس اپیدرم را می توان به چهار لایه تقسیم کرد:
- لایه بازال ( stratum basale)
- لایه اسپینوزوم (stratum spinosum)
- لایه گرانولوزوم (stratum granulosum)
- لایه کورنئوم (stratum corneum)
* برخی منابع لایه های spinosumو basale را به صورت یک لایه در نظر گرفته و آن را لایه malpighian می نامند.

لایه بازال:
سلولهای لایه بازال مکعبی شکل هستند و بطور معمول ضخامت این لایه شامل یک ردیف سلول است، مگر در نواحی نظیر پوست کف دست و پا، که اپیدرم فعالتر بوده و ضخامت لایه بازال از دو الی سه ردیف سلولی تشکیل می شود. سلولهای لایه بازال بطور مداوم تقسیم شده و جایگزین سلولهای مرده ای می شوند که از سطح پوست ریخته می شوند.
بلوغ یک سلول از لایه بازال تا شاخی شدن کامل آن حدود چهار هفته طول می کشد. برخی بیماریها مانند پسوریازیس، که منجر به پوسته ریزی می شوند، این چرخه را کوتاه می کنند.

لایه اسپینوزوم:
لایه یا لایه سلولهای خاردار درست بالای لایه بازال قرار گرفته است این لایه به این دلیل خاردار به نظر می رسد که سلولهای آن به وسیله زائده هایی شبیه خار به سلولهای سطحی متصل شده اند این خارها هم به صورت بین سلولی و هم درون سلولی توسعه می یابند و بدین طریق استحکام اپیدرم را موجب می شوند.
سلولهای این لایه در شرایط التهابی، یعنی زمانی که اپیدرم متورم شده است، به وضوح قابل مشاهده اند.تورم موضعی این لایه در برخی اختلالات ایمنولوژیک و ارثی، نظیر بیماری پمفیگوس، منجر به بروز تاول های سطحی می شود.
لایه گرانولوزوم:
شکل ظاهری لایه granulosum به دلیل وجود تعداد زیادی دانه های حاوی کراتوهیالن در درون سلولها، بنام lamellar bodies ، در زیر میکروسکوپ به صورت گرانولار (دانه دانه) به نظر می رسد. این دانه ها حاوی لیپیدهایی هستند که در فضای بین سلولی رها شده و عملکرد دفاعی بدن، نظیر پیوستگی بین سلولی، را تقویت می کنند.(رجوع شود به شکل قبلی) در این لایه کراتینوسیت ها شروع به ضعیف و کوچک شدن می کنند و دیگر نیازی به اغلب ارگانهای داخل سلولی و پروتئین های خود ندارند.
- ۹۴/۰۵/۲۴