فیبرهای الاستین:
فیبرهای الاستین از پروتئین ساخته شده و حدود سه درصد از وزن خشک درم را تشکیل می دهند. قطر آنها یک الی سه میکرومتر اندازه گیری شده و یکی از ویژگی های این فیبرها این است که اگر آنها تحت کشش قرار گیرند می توانند به اندازه صددرصد طول خودشان و حتی بیشتر کش بیایند و دوباره به حالت اولیه خود برگردند. حالت الاستیک و ارتجاعی پوست در نتیجه این ویژگیفیبرهای الاستین است پس از رنگ آمیزی با تکنیک های تخصصی، می توان این فیبرها را بصورت تارهای نازک آزاد و مواج در زیر میکروسکوپ نوری مشاهده کرد.
ماده زمینه ای:
ماده زمینه ای ماده ای بی شکل است که فضای بین فیبرها و محتویات سلولی درم را پر می کند این ماده به طور عمده از گلیکوزآمینوگلیکان ها (GAGs)ساخته شده، که زنجیره های تکراری از ساکاریدها هستند.گلیکوزآمینوگلیکان ها با اتصال کوآلانسی به پروتئین، ماده ای به نام پروتئوگلیکان را تشکیل می دهند که دارای خاصیت هیدروفیلی بالا بوده و می تواند هزار برابر حجم خودش، آب را جذب کرده و درداخل خود نگهدارد. پروتئوگلیکان ها،برپایه همین ویژگی شان،نقش معناداری در حفظ تعادل هموستاتیک آب و نمک دارند
گلیکوزآمینوگلیکان ها به عنوان ضدانعقاد نیز عمل کرده و تکیه گاهی برایدیگر محتویات درم فراهم می کنند. عمده GAGهای موجود در پوست هیالورونیک اسید و یک ماده مهم دیگر بنام فیبرونکتین است. فیبرونکتین نامی است، که به گلیکوپروتئین های با وزن مولکولی بالا، که در سطح سلولها، مایع خارج سلولی وبافت های همبند یافت می شود، داده شده است.فیبرونکتین پیوستن سلولهایی نظیر فیبروبلاست ها، ماکروفاژها و کراتینوسیت هابه غشای سلولی، غشای پایه، کلاژن وفیبرین را تسهیل می کند.
فیبروبلاست:
بیشترین سلولهایی، که در درم یافت می شوند، فیبروبلاست ها هستند که از مزانشیم در مزودرم توسعه می یابند. برخی فیبروبلاست ها، که در ترمیم پوست دیده می شوند، ممکن است از دیگر سلولهای مشتق شده از مزانشیم نظیر آندوتلیوم عروقی و یا از دگرگونیماکروفاژها سرچشمه بگیرند. برعکس، فیبروبلاست ها توانایی تمایز به دیگر سلولهای مشتق شده از مزانشیم نظیر؛ استئوبلاست ها، سلولهای چربی و عضلات صاف را دارند.
عملکرد اصلی فیبروبلاست ها تولید تمامی پیش سازها و مواد زمینه ای پوست است. تنوع عناصر موجود در ماده زمینه ای پوست نشان می دهد که انواع مختلفی از فیبروبلاست ها در درم وجود دارند ولی همه آنها از نظر مرفولوژیک شبیه یکدیگرند.فیبروبلاستهای فعال دارای رتیکولوم آندوپلاسمیک مشخص و بزرگ و دستگاه گلژی و ریبوزوم های توسعه یافته هستند که ویژگی سلولهایی است که برای فعال سازی سنتز و ترشح مواد مختلف مختص شده اند. فیبروبلاست های غیرفعال دارای هسته هتروکروماتیک و کمترین سیتوپلاسم هستند و به عنوان فیبروسیت شناخته می شوند.
عکس صفحه 11 کتاب
ماست سل ها
ماست سل ها از سلولهای بنیادی خون مشتق شده اند و اندازه آنها، از نظر مرفولوژیک، از یک بازوفیل بزرگتر است.ماست سل ها اولین بار، بدلیل ویژگی رنگ پذیری منحصر به فردشان در رنگ آمیزی و وجود گرانولهای بزرگ در داخل آنها، توسط پائول ارلیچ در سال 1878مورد توجه قرار گرفتند.گرانولهای بزرگ باعث شکل گیری یک تئوری اشتباه در ذهن پائول شد.او فکر کرد که این سلولها تغذیه کننده سلولهای آسیب دیده هستند و آنها را mastzellen یعنی سلولهای تغذیه کننده نامید.
در واقع گرانول ها حاوی مواد واسط التهابی نظیر؛ هیستامین، هپارین، پروستاگلاندین ها و سیتوکین ها هستند. در سطح ماست سل ها تعداد زیادی گیرنده های حساس به ایمنوگلوبولین E وجود دارد و وقتی تعداد دو یا بیشتر مولکول IgE به این گیرنده های حساس متصل شوند غشائ سلولی تغییر یافته وکمپلکسی از واکنش ها در داخل سلول رخ می دهد که در نهایت منجر به فعال شدن و دگرانولاسیون سلول می شود. ماست سل ها در بسیاری از بافت ها یافت می شوند ولی تعداد زیادی از آنها به طور ویژه در بافت هایی نظیر پوست، روده، موکوس بینی و برونش ها، که ما بین محیط بیرون و قلمرو داخلی بدن قرار گرفته اند، یافت می شوند.
شبکه عروقی:
خون رسانی درم از طریق یک شبکه عروقی، که در عمق بخش رتیکولار درم واقع شده، انجام می شود. عروق ارتباطی منشعب از این شبکه، به شبکه های عروقی سطحی مانند ساب پاپیلاری و پری فولیکولار توسعه یافته و شریانهای کوچک منشعب از این شبکه های سطحی با توسعه به مویرگها، تغذیه لایه ساب اپیدرمال را فراهم می کنند. پس از آن، خون از طریق شبکه وریدی به داخل وریدهای لایه رتیکولار درم رانده می شود.
با توجه به اینکه، پوست علاوه بر عملکرد اصلی خود، به عنوان تنظیم کننده حرارت بدن نیز عمل می کند، به همین دلیل معمولا خون بیش از میزان نیاز تغذیه ای پوست در آن جریان می یابد. شبکه لنفاوی پوست نیز همانند شبکه عروق خونی، توسعه می یابد و عملکرد عمدهآننقل و انتقال اسیدهای چرب بین بافت های چربی و پوست است.
هیپودرم (Subcutaneous Fatلایه چربی زیر پوست)
عمیق ترین لایه پوست، لایه هیپودرم یا لایه چربی زیر جلدی است که چند نقش پراهمیت را ایفا می کند. این لایه با جذب شوک های مکانیکی از ساختارهای حیاتی داخلی محافظت می کند، به عنوان یک عایق حرارتی، حرارت بدن را در داخل نگه می دارد و نیز به عنوان مخزنی برای ذخیره چربی و انرژی است.
چربیهای این لایه بصورت میکرولوبول ها سازماندهی می شوند. هر میکرولوبول حاوی تعدادی از آدیپوسیت است و قطر آن حدود یک میلیمتر است. میکرولوبول ها، بصورت گروهی،کنار هم قرار گرفته و لوبولهای بزرگتری را تشکیل می دهند که به وسیله دیواره های فیبروزی از یکدیگر جدا شده اند.دیواره های فیبروزی از خارج (بالا)، به لایه رتیکولار درم و از داخل به سیستم اسکلتی عضلانی متصل هستند.این دیواره ها در مردان به صورت مورب و در زنان به صورت عمودی قرار گرفته اند.
عکس شکل قرارگیری دیواره در زن و مرد
وقتی آدیپوسیت ها با اسیدهای چرب پر می شوند بزرگتر شده و بدین ترتیب فشار بیشتری به دیواره های فیبروزی وارد می کنند. قرار گیری عمودی دیواره های فیبروزی در زنان موجب می شود این دیواره ها،همانند لنگر کشتی، سطح پوست را در نقاط اتصال به پایین بکشند و آدیپوسیت های بزرگ شده سطح پوست را در فاصله ما بین دو دیواره به سمت بالا هل دهند. این فرایند منجر به ایجاد ظاهر ناهموارسطح پوست در زنانمبتلا به سلولیت می شوند.
خون مورد نیاز آدیپوسیت ها، توسط دیواره های فیبروزی، که لوبولهای آدیپوسیت ها را از هم دیگر جدا می کنند، تامین می شود. بنابراین وقتی آدیپوسیت ها بزرگ می شوند روی عروق خونی تغذیه کننده خود نیز فشار می آورند. این فشار منجر به کاهش میزان خون، اکسیژن و مواد غذایی دریافتی آدیپوسیت ها شده و همزمان موجب کاهش پاکسازی مواد زائد حاصل از متابولیسم، که در لایه هیپودرم تولید می شوند، نیز خواهد شد. ادامه این روند منجر به اختلال عملکرد سلولهای چربی در درجات شدید سلولیت می شود.
پوست وپیری
پوست ارگانی است که،برخلافسایر ارگانهای داخل بدن، در معرض مستقیم محیط خارج قرار دارد. بنابراین تغییرات مورفولوژیکپوست در طی روند پیری، بارزتر و مشهودتر از سایر ارگانهای بدن است.
در حالیکه در گذشته ، دهه پنجم زندگی، دوران سالخوردگی محسوب می شد ، امروزه بعلت ارتقاء استانداردهای زندگی و پیشرفت های علوم پزشکی، افراد در این دهه تمایل بیشتری به درمانهای زیبایی جهت جوانسازی پوست نشان می دهند.
این تغییرات در دیدگاه و خواسته های عمومی، در سالهای اخیر، منجر به تحقیقات علمی گسترده ای در زمینهجوانسازی و روشهایپیشگیری از پیری پوست و رفع واصلاح علایم آنشده است.
پوست تحت تاثیر عوامل درونی و بیرونی قرار دارد. صرف نظر از بیماریها، عوامل درونی معمولامنشاء ژنتیک دارند. عوامل بیرونی ناشی از تابش امواج ماورابنفشخورشید (photoaging) و تماس پوست بامحیط پیرامون است و می تواند روند پیری پوست با منشاء ژنتیک را تسریع نماید.
اعتقاد بر این است در پوستی، که در معرض آفتاب قرارگرفته، تنها ده درصد از علایم پیری پوست ناشی از عوامل داخلی است و نود درصد آنها از تماس پوست با آفتاب ناشی می شود. به همین دلیل، در ادامه بحثبه تغییرات سلولهای لایه های مختلف پوست در مقابل تابش خورشیدپرداخته می شود.
در مقاطع میکروسکوپی، پوست جوان و سالم، دارای اپیدرمی نسبتا نازک بوده و شامل حدود هفت لایه منظم سلولیو فاقد هرگونهسلول غیرمعمول است. لایه پاپیلاری درم دارای فیبرهای کلاژن نرم و مرتب و لایه رتیکولار آن حاوی کلاژن صورتی رنگ است؛ یک درم سالم و جواان، تقریبا عاری از هر گونه اتساع و شکنندگی عروق و حاوی حداقل مواد التهابی می باشد.
در طی پدیده پیری پوست، اپیدرم نازکتر شده وتعدادلایه های کراتینوسیت ها کاهش می یابد (حدود چهار لایه). همچنین فرایند شاخی شدن کراتینوسیت ها نامنظم شده و انباشت سلولهای شاخی نشده موجب می شود سطح پوست کدر به نظر برسد.
همانطور که در بالا اشاره شدآسیب های ناشی از تابش خورشیدموثرترین عامل بیرونی در پیری پوست هستند انرژی تابشی پرتوهای ماورابنفش خورشید، که بوسیله مولکولهای ارگانهای داخل درم جذب می شوند،ممکن است منجر به حرکت الکترون ها به لایه های بالاتر الکترونی در اتم های آنهاو تشکیل رادیکالهای آزاد شوند. رادیکالهای آزاد نیزباعث آسیب سلولی یا واکنش ثانویه در مولکولهای هم جوار خودمی شوند.
میتوکندری، خانه قدرت هر سلولی است که انرژی را در شکلATP(آدنوزین تری فسفات) تولید می کند و در حین تولید ATPدر مقابل رادیکالهای آزاد حساس و آسیب پذیر است. آسیب میتوکندری می تواند منجر به کاهش تولید ATP و بنابراین تقلیل عملکردهای سلولی و حتی آپوپتوز و مرگ سلولی شود. فیبروبلاست هایی که حاوی میتوکندریهای آسیب دیده هستند ممکن است نتوانند کلاژن، الاستین ودیگر مواد زمینه ای لازمبرای سلامتی درم را، بسازند.
همچنین، رادیکالهای آزاد می توانند موجب افزایش اکسیداسیون پروتئین های داخل سلولی شوند. این موضوع نیز به نوبه خود، منجر به کاهش عملکردهای سلولی و در نهایت آپوپتوزیس خواهد شد. برای مثال اکسیداسیون پروتئین غشاء سلولی باعث تراوش مواد و املاح ضروری داخل سلولنظیر کلسیم و پتاسیم می شود و یا اکسیداسیون پروتئینهای آنزیمی سرعت واکنش های شیمیائی و درنهایت سرعتعملکردهای سلولی را کاهش می دهد.
رادیکالهای آزاد ممکن است حتی به پروتوزوم ها آسیب زده و موجب انباشتگی سریع پروتئینهای داخل سلولی شوند و یاباعث شکل گیری فرایند گلیکاسیون، یعنی اتصال گلوکز به اسیدهای آمینه ای نظیر لیزین،شدهو بدین ترتیب توانائی بهم پیوستگی سلولی را کاهش دهند.
به هر حال، بر پایه نتایج به دست آمده از تحقیقات علمی، تابش خورشید به عنوان موثرترین عاملبیرونی تسریع روند پیری پوست شناخته می شود حتی تولید سبوم، که با افزایش سن گرایش به کاهش داردو مسئول خشکی پوست در سنین بالاست، تحت تاثیر تابش خورشید شتاب بیشتری می گیرد.
با توجه به مفاد فوق، برای به تعویق انداختن علایم پیری پوست و داشتنیک پوست جوان، پیشگیری، مراقبت و تقویت پوست در سنین مختلف لازم و ضروری است. اجتناب از تماس با تابش مداوم خورشید، عادات غذایی مناسب و تمرینات ورزشی منظم، حداقل پروتکل مراقبت پوستی است که نتایج مثبت شایان توجهی را به دنبال دارد.
پوست و مزوتراپی
بعضا باور همگانی این موضوع را نادیده می گیرد که پوست نیزارگانی مانند ارگانهای دیگر است و مثل آنها نیاز به مراقبت دارد و مانند دیگر ارگانها، ممکن است بیمار شود. همین فقدان دانش عمومی، موجب می شود گاهی مراقبت یک فرد از پوست خود، در فرهنگ عامه به خودبینی تعبیر شود و یا عملی بیهوده تلقی گردد. بنابراین در مرحله اول لازم است دانش عمومی در این زمینه، که پوست نیز مانند ارگانهای دیگر نیازمند توجه و مراقبت و عدم استفاده نادرست از آن است،ارتقا داده شود.
هر چند پوست بعنوان یک ارگان سطحی، در دسترس و قابل مشاهده بنظر می رسد ولی درمان آن سهل و آسان نیست زیرا تحویل دارو از سطح پوست معمولا به وسیله لایه شاخی و سفت پوست، که از ورود آب و دیگر مواد شیمیائی جلوگیری می کند، مهار می شود.
داروهای خوراکی و تزریقی نیز نمی توانند، بدون عبور و اثرگذاری روی اعضای دیگر، مستقیما به لایه های سطحی پوست تحویل شوند. به همین دلیل بسیاری از دانشمندان حوزه پزشکی، زمان زیادی را صرف یافتن راههای تحویل مستقیم دارو به پوست کرده اند. مزوتراپی راهی برای تحویل مستقیم دارو به پوست است.
- ۹۴/۰۶/۰۱