لایه کورنئوم:
لایه corneum یا لایه شاخی شده، بیرونی ترین لایه پوست را تشکیل می دهد.کراتینوسیت هایاین لایه هسته و ارگانهای سیتوپلاسمی خود را از دست دادهومسطح شده اند.در این مرحله از روند شاخی شدن سلولهای اپیدرم، کراتینوسیت ها، کورنئوسیت نامیده می شوند. این لایه همچنین دارای یک دیواره ی غیر قابل حل است که از اتصال کراتین با ماکروفیبرها حاصل شده است. کمترین ضخامت این لایه در بالای چشم ها و بیشترینضخامت آن در کف دست و پا است.
یادآوری اینکه،در نواحی کف دست و پا، لایه ای به نام لایه lucidum نیز وجود دارد که یک لایه اضافی، شامل سلول های بدون هسته با دیواره مات و پلاسمای غلیظ است و ما بین لایه granulosum وcorneum قرار می گیرد.
عمده عملکرد دفاعی و حفاظتی پوست به وسیله لایه corneum یادآوری اینکه،در نواحی کف دست و پا، لایه ای به نام لایه lucidum نیز وجود دارد که یک لایه اضافی، شامل سلول های بدون هسته با دیواره مات و پلاسمای غلیظ است و ما بین لایه granulosum وcorneum قرار می گیرد.
عمده عملکرد دفاعی و حفاظتی پوست به وسیله لایه corneum انجام می شود در واقع کار اصلی اپیدرم تولید لایه شاخی به عنوان اولین لایه حفاظت کننده پوست از عوامل خارجی و محیطی است. هرگونه اختلال یا عملکرد غیر عادی در فرایند تولید لایه شاخی در اپیدرم منجر به بروز بیماریهای پوست با ویژگیهای پوسته ریزی و پوسته پوسته شدن می شود.
سلولهای دیگری که در اپیدرم یافت می شوند شامل ملانوسیتها، لانگرهانس و مرکل هستند.
ملانوسیتها:
ملانوسیت ها رنگدانه ملانین را تولید می کنند. رنگ پوست هر فرد تابع میزان تولید رنگدانه ملانین توسط ملانوسیت ها است. بدین معنی که هیچ تفاوت معناداری در تعداد ملانوسیت های پوست در نژادهای مختلف وجود ندارد و تفاوت رنگ پوست افراد به دلیل تفاوت در تعداد ملانوسیت ها نیست بلکه ناشی از میزان تولید رنگدانه ملانین توسط ملانوسیت ها، نحوه توزیع و ماندگاری آن است.
هر ملانوسیت به وسیله دندریت های خود می تواند به حدود 36 کراتینوسیت متصل شود و گروه سلولی را تشکیل می دهد که به نام شبکه ملانین اپیدرم شناخته می شود. ملانین تولید شده بصورت دانه های رنگی، که ملانوزوم نامیده می شوند، در کنار کراتینوسیت ها ذخیره می شود.
سلول های لانگرهانس:
سلول های لانگرهانس دسته دیگری از سلولهای دندریت دار اپیدرم هستند که شبیه ملانوسیت ها بوده ولی فاقد رنگدانه اند. این سلول ها برای اولین بار توسط دانشمندی بنام لانگرهانس پس از رنگی شدن اپیدرم با کلرید طلا کشف شدند. عملکرد اصلی این سلولها نقش مهمی را در سیستم ایمنی بدن ایفا می کنند به همین دلیل کاهش سلولهای لانگرهانس منجر به کاهش توانایی ایمنولوژیک اپیدرم می شود.
وقتی پوست تحت تابش اشعه ماوراء بنفش قرار می گیرد و یا به صورت موضعی یا سیستمیک با گلوکوکورتیکوئیدها تماس پیدا می کند، تعداد سلول های لانگرهانس کاهش می یابد این موضوع شاید یکی از تئوریهای قابل تکیه برای توضیح چگونگی ایجاد کانسر پوست تحت تابش آفتاب وکاهش التهاب پوست توسط گلوکوکورتیکوئیدها باشد.
سلولهای مرکل:
و در نهایت سلولهای مرکل سلولهای بیضی شکل بزرگی هستند که در لایه بازال اپیدرم دیده می شوند و به عنوان حسگر لامسه عمل می کنند.
درم
از نظر ساختاری درم لایه ای است که بین اپیدرم و چربی های زیر پوست یعنی هیپودرم قرار گرفته و دارای ضخامت متفاوت از حدود یک میلی متر در پوست صورت تا حداکثر چهار میلی متر در نواحی ران و باسن است.
این لایه بطور اولیه از بافت پیوندی نظیر فیبرهای کلاژن و الاستین و ماده زمینه ای ساخته شده و مانند یک بالشتک به عنوان سد دفاعی بدن در مقابل آسیب های مکانیکی عمل می کند.
درم حاوی سلولهای معدودی است.بیشترین سلول موجود در درم فیبروبلاست ها هستند، که بافت پیوندی درم را تولید می کنند. سلولهای دیگر موجود در درم عبارتنداز؛ ماست سل ها، ماکروفاژها، لنفوسیت ها و ملانوسیت ها. همچنین ساختارهایی نظیر عروق خونی، عروق لنفی، اعصاب و انواع پایانه های عصبی در درم وجود دارند.
کلاژن:
کلاژن بیشترین ماده تشکیل دهنده درم است. حدود 75 درصد از وزن خشک درم و18الی30 درصداز حجم کل درم را کلاژن تشکیل می دهد. کلاژن فیبری پروتئینی است که به درم استحکام و قابلیت کشش می بخشد. در مشاهده میکروسکوپی، کلاژن بصورت فیبرهایی با طول حدود دو الی پانزده میکرومتر دیده می شود.
لایه درم، بر حسب سایز و ترتیب قرارگیری فیبرهای کلاژن،به دو بخش متمایز رتیکولار در پایین و پاپیلاری در بالا قابل تفکیک است.
بخش پاپیلاریاز فیبرهای نازک کلاژن، که بصورت توری به هم بافته شده اند، ساخته شده و بصورت یک لایه نازک در زیر سطح زیرین اپیدرم قرار گرفته است. در مقابل، بخش رتیکولار از فیبرهای ضخیم کلاژن، که 90 درصد ضخامت درم را شامل می شوند، ساخته شدهو به شدت با چربیهای زیر پوست (هیپودرم)درآمیخته است.
تاکنون 28نوع بافت پیوندی کلاژنی شناسایی شده است. دو نوع کلاژن عمده در پوست انسان شامل کلاژن نوع یک و نوع سه است. کلاژن نوع یک حدود 80درصد کل کلاژن درم را تشکیل می دهد و استحکام و کشش درم انسان بدلیل وجود این نوع کلاژن است. کلاژن نوع سه حدود 15 درصد کل کلاژن درم را تشکیل می دهد و بیشتر دربخش پاپیلاری،یعنی جائیکه درم و اپیدرم به هم می پیوندند، یافت می شود. کلاژن های دیگر و مهم موجود در پوست عبارتند از؛ کلاژن نوع چهار، پنج، دوازده، چهارده و هفده.
جدول صفحه 11 کتاب
- ۹۴/۰۶/۰۱